Η παγκοσμιότητα της ελληνικής γλώσσας

ΛΙΑ ΜΑΛΛΙΔΟΥ Μια χούφτα είν’ ο άνθρωπος από στυφό προζύμι γεννιέται σαν αρχάγγελος πεθαίνει σαν αγρίμι του μένει μόνο στη ζωή μια γλώσσα μια πατρίδα η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα λέει ο Νίκος Γκάτσος Η γλώσσα μας πανθολομολογουμένως έχει εκθειασθεί από το σύνολο των πνευματικών ανθρώπων στην παγκόσμια σφαίρα αναγνωρίζοντάς της κατ’ αρχάς τα στοιχεία της αρμονίας και της μουσικότητας που εμπεριέχει. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος με λυρισμό και ενάργεια μας δίνει την εικόνα: Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους θα τους μιλήσω ελληνικά επειδή δε γνωρίζουνε γλώσσες μιλάνε μεταξύ τους με μουσική Και φυσικά όλοι γνωρίζουν ότι είναι η πηγή, και είναι πάντα ζωντανή στους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους επειδή στην Ελλάδα μαζί με τη φιλοσοφία γεννήθηκε η επιστήμη αλλά και ακόμη όταν αυτή εξέλιπε, οι ξένοι όταν θέλουν να δημιουργήσουν μια καινούργια λέξη, και ιδιαιτέρως στον επιστημονικό τομέα, χρησιμοποιούν πάντα την ελληνική η οποία προσφέρεται επειδή διαθέτει ακρίβεια και σαφήνεια. Πολλές ξένες εταιρείες δεν φείδονται να χρησιμοποιήσουν ελληνικές λέξεις, όπως η ΝΙΚΕ με τα αθλητικά είδη προς τιμήν της Νίκης της Σαμοθράκης, της οποίας αντίγραφο βρίσκεται στο εργοστάσιό της στο Όρεγκον. Επίσης, η φαρμακευτική εταιρεία που κυκλοφορεί το viagra έχει ενημερώσει ότι για να αποδώσει επακριβώς την επίδραση του χαπιού αυτού χρησιμοποίησε τις ελληνικές λέξεις βία (=δύναμη, ορμή) και άγρα (=κυνήγι, αναζήτηση). Εξάλλου είναι γνωστό ότι όταν κατασκευάσθηκε μια νέα πλαστική ύλη στα εργαστήρια αναζητήθηκε η «νέα ύλη» στην ελληνική πάλι και έτσι προέκυψε η παγκοίνως γνωστή λέξη Nylon. Η ιαπωνική εταιρεία Canon ονόμασε τη νέα γενιά φωτογραφικών μηχανών ΕOS από τα αρχικά Electronic Operating System. Η λέξη χρησιμοποιήθηκε βεβαίως επί σκοπού. Η αρχαία ελληνική λέξη εώς σημαίνει αυγή. Και οι Ιάπωνες εξηγούν ότι επιλέχθηκε επειδή αυτό το σύστημα φέρνει την αυγή στην τεχνολογία. Η ελληνίστρια και ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγύ η οποία είχε εντρυφήσει ολόκληρη τη ζωή της στην αρχαία ελληνική γραμματεία το έχει επισημάνει: «Ανατρέχουν στα ελληνικά για να ονομάσουν τις σύγχρονες ανακαλύψεις και εφευρέσεις (από την ευθανασία μέχρι τον μεταβολισμό), χωρίς να αναφέρουμε τους πυραύλους ή τους μεγάλους επιστημονικούς στόχους που ονομάζονται “Αριάδνη” ή “Ερμής”». Εκτός από τις ήδη υπάρχουσες λοιπόν ελληνικές λέξεις, ένας ολόκληρος θησαυρός από τις ελληνικές ρίζες βρίσκεται πάντα μπροστά για να αντληθεί από εκεί και να κατασκευασθούν νέες ελληνικές λέξεις, και επειδή οι περισσότεροι ονοματοδότες είναι και εξαίρετοι ελληνιστές, έτσι στέφεται με επιτυχία η δημιουργία οικουμενικών λέξεων όπως αστροναύτης (ναύτης των άστρων) ή ο ειδικός γιατρός για το νευρικό σύστημα νευρολόγος, hepatitis (ηπατίτιδα πλέον στη δημοτική μας) και ων ουκ έστιν αριθμός. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν 30.000.000 επιστημονικοί όροι όλων των επιστημών που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι ελληνικοί. Όταν τίθεται ανάγκη να δηλωθεί έννοια, σκέψη, έκφραση, ή επιστήμη καλείται η ελληνική να αποδώσει επαρκώς το αιτούμενο. Αυτή η μετάγγιση καθίσταται αναγκαία διότι η ελληνική προσφέρει λέξεις με υψηλά διανοήματα. Η ιατρική επιστήμη, διεθνώς, έχει καρπωθεί από την ελληνική γλώσσα τη μερίδα του λέοντος. Η ελληνική ιατρική ορολογία έδωσε στις δυτικές γλώσσες ένα πολύ εκτεταμένο λεξιλόγιο που είναι το πιο διαδεδομένο από όλα. (Σημειωτέον ότι ακόμη και στο Μπαγκλαντές, η επιστημονική ιατρική παλαιότερα, αλλά και η λαϊκή ιατρική σήμερα αποκαλείται Γιουνάνι, δηλαδή ιωνική). Οι ανακαλύψεις εν τω μεταξύ στην Ιατρική διαδέχονται η μία την άλλη με επιταχυνόμενο ρυθμό, και σε καθεμία αντιστοιχεί μια καινούργια λέξη που τις περισσότερες φορές προέρχεται από τα ελληνικά. ΑΝΑPHILAXIS, AKINESIA, ALOPEKIA, ADENOMA, ADYNAMIA, ACANTHOSIS, AMNESIA, ANAEMIA, ANALGESIA ANURIA, APRAXIA, ATONIA, ASTHENIA, ASTHMA κ.ο.κ. Όπως είπε και ο ποιητής μας Νικηφόρος Βρεττάκος σε μια διάλεξή του το 1990 για τη «Φθορά της γλώσσας»: «Η ελληνική γλώσσα, ο μακρόβιος αυτός ζωντανός οργανισμός, ξέρουμε πως δικτυώθηκε και βοήθησε στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών γλωσσών και όχι μόνο αυτών, αφού διεισδύσεις της ανακαλύπτουμε και στις ανατολικές γλώσσες, όπως είναι για παράδειγμα η ιαπωνική. Ο Κικέρων έλεγε πως η γλώσσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ξεκίνησε με 250 αγροτικές λέξεις και ότι πλούτισε το λεξιλόγιό της παίρνοντας με το τσουβάλι τις λέξεις από την ελληνική γλώσσα». Κλασικό παράδειγμα οι δύο ομιλίες του Ξενοφώντα Ζολώτα, που αποτελούν γλωσσικό άθλο, στις 26.9.1957 και 2.10.1959, στη Συνέλευση του Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) της Ουάσινγκτον. Παρατίθεται ένα απόσπασμα από την πρώτη του ομιλία, η οποία καταχειροκροτήθηκε από τους συνέδρους, ενώ την επομένη είχαν πρωτοσέλιδο το λόγο του οι “New York Times” και η “Washington Post”, περνώντας σε όλο τον κόσμο το μήνυμα, ότι η ελληνική γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να λειτουργήσει σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Kyrie, it is Zeus’ anathema on our epoch (for the dynamism of our economies) and the heresy of our economic method and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize nomismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. (Είναι «Διός ανάθεμα» στην εποχή μας και αίρεση της οικονομικής μας μεθόδου και της οικονομικής μας πολιτικής το ότι θα φέρναμε σε αγωνία τη Σκύλλα του νομισματικού πληθωρισμού και τη Χάρυβδη της οικονομικής μας αναιμίας. Δεν είναι στην ιδιοσυγκρασία μου να είμαι ειρωνικός ή σαρκαστικός αλλά η διάγνωσή μου θα ήταν ότι οι πολιτικοί είναι μάλλον κρυπτοπληθωριστές. Αν και με έμφαση στιγματίζουν τον νομισματικό πληθωρισμό, τον ενεργοποιούν μέσω της τακτικής τους και των πρακτικών τους. Η πολιτική μας θα έπρεπε να βασίζεται περισσότερο σε οικονομικά και λιγότερο σε πολιτικά κριτήρια). Επιπροσθέτως, πλήθος αστερισμών και αστέρων έχουν ελληνικά ονόματα, οι πλείστοι εξ αυτών διατηρούν την ονομασία που έδωσαν πρώτοι ο Πτολεμαίος και ο Ίππαρχος. Έτσι, ο α του αστερισμού των Διδύμων καλείται Κάστωρ, ενώ ο β ονομάζεται Πολυδεύκης. Οι Πλειάδες (κοινώς Πούλια) στον αστερισμό του Ταύρου, οι Υάδες του Ταύρου ομοίως, η Μεγάλη Άρκτος, η Μικρά Άρκτος, η Κασσιόπη, η Ανδρομέδα, η Κόμη της Βερενίκης, ο Οφιούχος κ.λπ. Μ.Μ. Πηγές: Α. Αντωνάκος, Άννα Τζιροπούλου Πηγή:thessalonikiartsandculture.gr

Η δερματοστιξία (τατουάζ) στην αρχαία Ελλάδα

Του Δημήτρη Ρήτα* Η δερματοστιξία (ή τατουάζ, γαλλική tatouaz - αγγλική tattoo - πολυνησιακή tatau) είναι η χάραξη της επιδερμίδας του σώματος με ειδικά εργαλεία που με μικρά τσιμπήματα εκχύνουν χρωστικές ουσίες, ώστε να δημιουργούνται ανεξίτηλα σχέδια. Οι αρχαίοι δεν έκαναν πάνω στο σώμα τους δερματοστιξία (τατουάζ). Όμως έκαναν σε κάποιον, όταν ήθελαν να τον εξευτελίσουν ή να έχουν αποδεικτικό στοιχείο ότι τους ανήκει, όπως γίνεται σήμερα με το σημάδεμα (μαρκάρισμα) των ζώων. Ο ιστορικός Ηρόδοτος, αναφέρει ότι το 480 π.Χ., λίγο πριν από τη μάχη των Θερμοπυλών, μερικοί Έλληνες εμήδισαν, πήγαν με τους Μήδους-Πέρσες. Σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου των ελληνικών πόλεων, όσοι από τους Έλληνες μήδιζαν από ανάγκη, δεν θα τιμωρούνταν, όσοι όμως πήγαιναν από δειλία ή με τη θέλησή τους στο στρατόπεδο του Ξέρξη, αυτοί θα τιμωρούνταν σκληρά και παραδειγματικά. Οι Θηβαίοι, με αρχηγό τον Λεοντιάδη, μόλις είδαν ότι υπερίσχυαν οι Πέρσες, αποχωρίστηκαν από τους Έλληνες και με τα χέρια προτεταμένα προχώρησαν προς τους βαρβάρους, λέγοντας ότι αυτοί μηδίζουν και ότι ήσαν από τους πρώτους που έδωσαν γην και ύδωρ (σημεία υποταγής) στον Πέρση βασιλιά. Το αποτέλεσμα ήταν να σωθούν, αλλά δεν τους βγήκε πέρα για πέρα σε καλό. Μόλις παρουσιάστηκαν και τους έβαλαν στο χέρι οι βάρβαροι, άλλους τους σκότωσαν (αφού πρόδωσαν την πατρίδα τους, δεν θα πρόδιναν και τους Πέρσες, κάποια άλλη στιγμή;), τους περισσότερους όμως διέταξε ο βασιλιάς Ξέρξης να τους στιγματίσουν με τα βασιλικά στίγματα, αρχίζοντας από τον αρχηγό τους Λεοντιάδη. Έτσι μετά την ήττα των Περσών και τη φυγή τους, ήταν δύσκολο πλέον να επιστρέψουν στη Θήβα ως προδότες και δύσκολο να μείνουν στους Πέρσες, γιατί ήταν άχρηστοι. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Βίοι παράλληλοι, Περικλής), όταν οι Αθηναίοι νίκησαν σε ναυμαχία τους Σαμίους, για να τους εξευτελίσουν, στιγμάτισαν τους αιχμαλώτους με «σάμαινα», που ήταν κεφάλι γουρουνιού κι έμοιαζε με πλοίο Σαμιώτικο, γνώρισμα του ναυτικού της Σάμου. Στη συνέχεια όμως οι Σάμιοι, με αρχηγό τον Μέλισσο, νίκησαν τους Αθηναίους σε ναυμαχία και για να εξευτελίσουν τους Αθηναίους αιχμαλώτους απεικόνισαν με στιγματισμό στο μέτωπό τους κουκουβάγιες. Η κουκουβάγια στην Αθήνα ήταν σύμβολο της σοφίας, πουλί της θεάς Αθηνάς. Αργότερα ο Περικλής νίκησε τον Μέλισσο και κατέστρεψε τη Σάμο. Επίσης, αν κάποιος δούλος δραπέτευε και συλλαμβανόταν, του έκαναν δερματοστιξία (τατουάζ) με τα σύμβολα του αφέντη και ήταν δραπέτης εστιγμένος. Έτσι, ήταν εύκολος ο εντοπισμός και η σύλληψή του. Αναφέρεται ότι ο δούλος του Διογένη, μη μπορώντας να υποφέρει τον αφέντη του, δραπέτευσε. Φίλοι του Διογένη τον συμβούλευσαν να τον συλλάβουν, να του κάνουν δερματοστιξία (τατουάζ) και να τον τιμωρήσουν. Ο Διογένης όμως αρνήθηκε και τους είπε: « Ένας δούλος μπορεί να ζήσει χωρίς τον Διογένη, ο Διογένης δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τον δούλο του»; Για τους αρχαίους Έλληνες πρότυπο ανδρικής ομορφιάς ήταν ο Ερμής του Αθηναίου γλύπτη Πραξιτέλη, έργο του 340 π.Χ., που ανακαλύφθηκε, 8-5-1877, στο ναό της Ήρας στην Ολυμπία από Γερμανούς αρχαιολόγους και εκτίθεται σήμερα στο μουσείο της Ολυμπίας. Πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς και θηλυκότητας ήταν η Αφροδίτη της Μήλου, 150-50 π.Χ. έργο, όπως λέγεται, του γλύπτη Αγήσανδρου που βρέθηκε την άνοιξη 1820 στη Μήλο και δυστυχώς σήμερα κοσμεί το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και πιστό του αντίγραφο στο μουσείο της Δήλου. Ο Ερμής και η Αφροδίτη παραμένουν και θα παραμείνουν αιώνια πρότυπα της ελληνικής ομορφιάς. *

Ο Δημήτρης Ρήτας είναι φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός, διευθυντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας

Έλληνες στο Αφγανιστάν πριν τον Μ. Αλέξανδρο

Έλληνες στο Αφγανιστάν πριν τον Μ. Αλέξανδρο 🇬🇷

👉 Η Βακτρία ήταν μια μεγάλη περιοχή στην κεντρική Ασία που αποτελούνταν από το σημερινό Αφγανιστάν και μέρη του Τατζικιστάν και του Ουζμπεκιστάν. Από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. η περιοχή ανήκε στην Περσική Αυτοκρατορία και αποτελούσε σατραπεία της. ⏩ Αποτελούσε κοινό προορισμό εξορίας για πολλούς Έλληνες κατά τη διάρκεια της Περσικής κυριαρχίας. Κατά τη βασιλεία του Δαρείου Α’, οι κάτοικοι της ελληνικής πόλης Βάρκης στην Κυρηναϊκή εξορίστηκαν στη Βακτρία, έπειτα από πολιορκία και κατάληψη της πόλης, επειδή αρνήθηκαν να παραδώσουν τους δολοφόνους του βασιλιά Αρκεσίλαου Γ’ της Κυρήνης. 🗣️ Κατά τη διάρκεια της Ιωνικής Επανάστασης (499 – 493 π.Χ.) ένας Πέρσης στρατηγός απείλησε τους Ίωνες επαναστάτες ότι θα υποδουλώσει τις κόρες τους και θα τις στείλει αιχμάλωτες στη Βακτρία. 👓 Γενικότερα, φαίνεται ότι η Βακτρία επιλέχθηκε από τους Πέρσες ως τόπος εξορίας Ελλήνων, διότι ήταν γεωγραφικά η πιο μακρινή περιοχή σε σχέση με τις ελληνικές πόλεις και οι Έλληνες τη θεωρούσαν το τέλος του γνωστού κόσμου στην Ανατολή. 🏛️ Στη Βακτρία στάλθηκαν και οι Βραγχίδες, οι ιερείς που ήταν υπεύθυνοι για τον Ναό του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Μιλήτου, οι οποίοι επέλεξαν να υποταχθούν στον Ξέρξη Α’ και να μην αντισταθούν και παρέδωσαν τα χρήματα του ναού, η λειτουργία του οποίου έπαυσε. Μετά την περσική ήττα και φοβούμενοι αντίποινα από τους Έλληνες, οι Βραγχίδες ζήτησαν προστασία από τους Πέρσες, οι οποίοι τους έστειλαν στη Βακτρία. 💀 Όταν ο Μ. Αλέξανδρος μπήκε στη Βακτρία το 329 π.Χ. βρήκε απογόνους τους Βραγχιδών, οι οποίοι έως τότε είχαν γίνει δίγλωσσοι, που έστειλαν αντιπροσωπεία για να παραδώσουν την πόλη τους σε αυτόν. Λέγεται ότι ο Αλέξανδρος κατέστρεψε την πόλη και σκότωσε όλους τους κατοίκους, για να εκδικηθεί την προδοσία των Βραγχιδών, αν και η αυθεντικότητα του γεγονότος αμφισβητείται. 💢 Όλες αυτές οι μετακινήσεις Ελλήνων είχαν ως αποτέλεσμα η ελληνική παρουσία στη Βακτρία να είναι πολύ πιο ισχυρή από μέρη που γεωγραφικά ήταν πιο κοντά στην Ελλάδα. Η ελληνική γλώσσα έγινε κυρίαρχη όταν η περιοχή καταλήφθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο και εντάχθηκε στην αυτοκρατορία του και στη συνέχεια ως επαρχία του βασιλείου των Σελευκιδών. Αργότερα, αποτέλεσε το κέντρο του Ελληνο-Βακτριανού Βασιλείου (250 π.Χ. - 125 π.Χ.). Σεντούκι Ιστορίας